Mooie fietsronde aan weerszijde van de rivier De Linge; zeker aan te bevelen in de bloesemtijd van fruitboomgaarden. Temeer omdat u dan ook diverse broedende ooievaars zult waarnemen.

U start op de parkeerplaats van Mc. Donalds, Panweg 5 te Enspijk, direct aan de autosnelweg A2 c.q. E25 gelegen. Onderweg zijn er diverse pauzegelegenheden. Zeker aan te bevelen is Hotel-restaurant De Schildkamp,
Leerdamseweg 44
4147 BM Asperen
T: 0345 638 080
F: 0345 630 417
E: info@schildkamp.nl
http://www.schildkamp.nl/

Enspijk is een dorp aan de Linge in de gemeente Geldermalsen in de Nederlandse provincie Gelderland. Enspijk heeft 565 inwoners.

De historie van Enspijk hangt samen met die van het geslacht Pieck. Het dorpswapen is van het geslachtswapen van Pieck afgeleid: een rood kruis in zilver gezet. De Piecken bezaten waarschijnlijk het Huis te Enspijk. Dit huis stond ten zuiden van het dorp en was met een gracht omgeven. In 1828 werd het afgebroken.

De in de dorpskern aanwezige Nederlands-hervormde kerk stamt uit de vijftiende eeuw. In het dorp staat de dorpspomp met het wapen van Enspijk erop. Enspijk telt drie rijksmonumenten

In Enspijk staat een basisschool De Minzerie die ongeveer 40 leerlingen telt. De lokale basisschool is in nood door het geringe aantal leerlingen. Door het dorp loopt een fietsknooppuntroute.Langs de oude doorgaande weg van Enspijk ligt Eetcafé De Zwaan, een oud bruin café.Net buiten de bebouwde kom van het dorp, aan afslag 15 van de snelweg A2, liggen Restaurant La Place en een vestiging van McDonald's. Net buiten het dorp liggen nog oude politieslipbanen.Deze banen waren op 1 augustus 1971 in gebruik genomen door gemeente- en rijkspolitie, maar werden alleen in de jaren 70 en 80 gebruikt.

De Linge is een rivier die in de Betuwe van Doornenburg tot Gorinchem stroomt. Met 108 km is het één van de langste geheel Nederlandse rivieren. Grote delen van de Linge zijn niet bevaarbaar voor gemotoriseerde schepen. De gemeenten Lingewaard en Lingewaal ontlenen hun naam aan de Linge.
De Linge is boven Zoelen een "kunstmatige" rivier, de inlaat bij Doornenburg (uit het Pannerdensch Kanaal) is gecontroleerd. Het stuk tussen Zetten en Elst (Gelderland) is weinig meer dan een kaarsrecht kanaal. De kruising met het Amsterdam-Rijnkanaal is opmerkelijk: hier verdwijnt de rivier onder het kanaal. Bij Zoelen komt de rivier samen met de Dode Linge. Vanaf dit punt gaat de Linge meanderen. Voorbij Tiel komt het Inundatiekanaal in de rivier uit, dat een onderdeel vormt van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Een klein stuk stroomafwaarts, nabij Buurmalsen, stroomt de Korne in de Linge en even later, bij Tricht, ook de Bisschopsgraaf. Bij Gorinchem splitst de Linge zich in de Lingehaven met aan het eind de Lingesluis en wordt het water van de Linge afgevoerd door de normaal open staande Gorinchemse Kanaalsluis en met het water van het Merwedekanaal via het Kanaal van Steenenhoek naar de Beneden Merwede.

Scheepvaart
De rivier is voor kleine schepen goed bevaarbaar vanaf de stuw in de Korne bij Buren tot Gorinchem. Grote schepen komen niet verder de rivier op dan de insteekhaven in Geldermalsen, vanaf de open staande Lingesluis in Asperen tot Geldermalsen is de vaarweg CEMT-klasse. De schepen mogen niet langer zijn dan 47 meter. Van Gorinchem tot Asperen is de vaarweg CEMT-klasse II en zijn de max. toegestane afmetingen algemeen 60,00 x 7,50 x 2,25 m. Er gelden ook verschillende snelheidsbeperkingen, snel varen is overal verboden.

Afvarend kunnen kleine schepen via de oorspronkelijke route (de huidige Lingehaven in Gorinchem) naar de Merwede varen. De maximale doorvaarthoogte is KP +2,85 m. Grotere schepen varen via de Gorinchemse Kanaalsluis via het Merwedekanaal en de Grote Merwedesluis naar de Merwede.

Afvoer
De afvoer van de Linge is afhankelijk van twee factoren: de hoeveelheid water die wordt ingelaten vanuit het Pannerdensch Kanaal en de hoeveelheid regen die is gevallen in het stroomgebied van de Linge. De gemiddelde afvoer van de Linge bedraagt 7 m³/s, waarvan 4 m³/s wordt ingelaten vanuit het Pannerdensch Kanaal. In de zomermaanden kan het waterpeil in het Pannerdensch Kanaal te laag zijn voor het inlaten van water in de Linge, waardoor het debiet soms maandenlang 0 m³/s kan bedragen. Een afvoer van meer dan 10 m³/s komt zelden voor. In zeer natte tijden kan het debiet echter tijdelijk stijgen tot enkele tientallen kubieke meters per seconde. De maximale capaciteit van het Lingegemaal (dat het water van de Linge in de Merwede loost) bedraagt 60 m³/s - dit wordt in de praktijk echter nooit gehaald.

Geschiedenis
Zoals gezegd is de Linge boven Zoelen een kunstmatige rivier. Het gedeelte tussen Zoelen en Gorinchem is van oorsprong een natuurlijke waterloop, die tot in de 14e eeuw vanuit de Waal bij Tiel werd gevoed ("Dode Linge"). In 1304 werd de Linge echter in Tiel afgedamd, nadat zij twee jaar eerder in Gorinchem waarschijnlijk ernstige wateroverlast had veroorzaakt.  Hiermee was de wateroverlast echter nog niet geweken. Ook na de afdamming van de Dode Linge stond de binnenstad van Gorinchem soms nog blank. Dit probleem is opgelost door het graven van het Kanaal van Steenenhoek. Dit kanaal takt zich vlak voor de binnenstad van Gorinchem af, en neemt het overtollige water met zich mee. Dit water wordt uiteindelijk bij Hardinxveld-Giessendam in de Beneden-Merwede geloosd.

In de vroege Middeleeuwen heeft er een verbinding tussen de Linge en de huidige Lek bestaan, de zogenaamde Hagesteinstroom. Die is volledig verzand en niet meer in het landschap te herkennen.'

Kasteel Heukelum, vanouds genaamd Merckenburg, is gelegen even buiten het oude vestingstadje Heukelum op de grens van Gelderland en Zuid Holland. De eerste vermeldingen dateren uit de middeleeuwen. Het was de roemruchte familie van Arkel die het kasteel liet optrekken kort voor het jaar 1286. Het werd een enorm bouwwerk met torens, een binnenplaats, dubbele gracht en een voorburcht.

Voordien stond er ook al een kasteel. Dit bouwwerk is enkele malen verwoest door Noormannen en Franken. Aan het verhaal dat Heukelum gesticht is door de romeinse held Hercules, verbasterd tot Herculum- Heukelum dient geen geloof gehecht te worden.

Waarom de bouw van dit sterke slot op de huidige plaats ? De Arkels streken hier neer nadat Kruisridder Jan van Arkel een visioen kreeg toen hij gelegerd was voor de muren van Jeruzalem. Niemand minder dan de aartsengel Gabriel verscheen na de overwinning op de muzelmannen boven de muren van Jeruzalem en zei "Gaat heen waar deze zwaan U brengt en bouw daar uw slot". Hij voer op zijn schip achter deze zwaan aan, en waar deze zich nestelde verrees het eerste slot van de Arkels. Als dank voor dit goddelijk teken sierde op elke burcht een vergulde zwaan de hoogste spits.

Kasteel Heukelum maakt deel uit van een serie van 9 burchten, die de positie van de familie letterlijk moesten versterken op de roerige grens tussen Gelre en Holland. Al deze burchten behalve Heukelum zijn verdwenen. De meeste kastelen zoals Hagestein en Everstein zijn tijdens de Arkelse oorlog (1401-1412) verwoest. Heukelum is de laatst overgebleven stamburcht van de familie van Arkel.

Heukelum was ten tijde van deze heren en vrouwen een hoge heerlijkheid. Een ministaatje met eigen munt, rechtspraak (halsrecht), windrecht, zwanendrift en collatierecht. Deze voorrechten zou het nog lang houden.

Via vererving kwam de Heerlijkheid in het bezit van de familie de Thiennes, graven van Rumbeke. Een familie met haar hoofdzetel in het nu Belgische plaatsje Rumbeke. In 1672, het rampjaar, trokken de troepen van Lodewijk XIV op naar Holland. Tegengehouden door de toen inderhaast ingerichte waterlinie plunderden en verbrandden deze alle bouwwerken ten zuiden van deze tijdelijke grens. Ook Heukelum, inmiddels een verouderde vesting, ontging dit lot niet. Kasteel en stad liepen zware schade op. Een wonder voorkwam toen echter dat de middeleeuwse poorttoren werd geslecht.

Generaal Turenne die toezag toe hoe zijn manschappen het kasteel leegroofden en de muren omtrokken was hevig geroerd toen deze zag hoe de zwaan, die als windwijzer altijd op de toren had gestaan, plots voor zijn voeten landde. Zonder een spatje modder op zijn koperen veren. Hij beval dat de toren gespaard bleef en het was deze zwaan die Jonkheer van Riemsdijk in 1921 terug vond bij een boom in het park nadat hij de memoires van Turenne vond op Chateau Vaux le Vicomte in Frankrijk. Inmiddels staat deze weer fier op de toren.

In 1732 werd de Heerlijkheid met toren gekocht door Johan van der Stel. Oud Gouverneur van Ambon en kleinzoon van Simon van der Stel, 2e Gouverneur van de Kaap de goede hoop. Hij en zijn broer Simon werden de nieuwe bewoners van Heukelum. Tegen de oude toren bouwden zij een voor die tijd modern dubbel Amsterdams grachtenhuis. Het is dit huis wat wij tegenwoordig zien. Een lange gang in het midden met links en rechts kamers.

In 1788 werd na het overlijden van Van der Stel de Heerlijkheid verkocht aan de familie van Gennep. Deze deden huis en Heerlijkheid op hun beurt in 1813 over aan Jonkheer Fabricius. Het waren roerige tijden. Tijdens de omwenteling in 1795 werden de heerlijke rechten afgeschaft en werd van Gennep een "gewoon" burger. De brief die hij ontving met deze mededeling van het stadsbestuur wordt nog altijd op het huis bewaard. De grote wapenschilden uit de kerk, gemaakt ter gelegenheid van huwelijken en sterfgevallen werden teruggebracht en sieren sindsdien de gangen van het kasteel. Onderscheidingstekenen zoals familiewapens waren niet meer toegestaan in het openbaar na 1795. De erven van Der Stel kregen te horen dat zij de arduinstenen wapens van de poortzuilen dienden te kappen. Tot op heden zijn deze stenen glad. Een nog altijd zichtbaar spoor van de toenmalige klassenstrijd ! In 1848 werden veel van de afgeschafte heerlijke rechten weer hersteld. Zoals vermeld bezat de heerlijkheid het Halsrecht. Hier is voor het laatst gebruik van gemaakt in 1772 toen Hendrik van der Sar veroordeeld werd tot de dood omdat hij ter afdekking van zijn inbraak brand gesticht had in het oude stadje. Meer dan 150 huizen werden verwoest. Niemand was hiervoor verzekerd en Heukelum verviel in grote armoede. Van der Stel maakte daarom korte metten met hendrik ! De stoel waarop toen recht gesproken werd staat nog altijd op het huis. Volgens de overlevering zouden zijn laatste resten nog onderin de gevangenis liggen, bang als men was dat hij terug zou komen...

Mr Adriaan Cornelis Fabricius, vrederechter uit Amsterdam, mocht zich in 1813 de nieuwe eigenaar noemen van kasteel Heukelum. Een sterk verouderd huis uit 1734. Adriaan liet in 1821 alle ramen vernieuwen. Geheel volgens de laatste mode. Dat wil zeggen met grote 8 dan wel 6 ruits vensters in plaats van de gebruikelijke kleine ruitverdeling. Het rijke rococo snijwerk op de poorttoren moest plaatsmaken voor een nieuwe omlijsting in strakke empirevormen. Ook het interieur werd aangepakt. De 2 salons aan de voorzijde kregen een nieuw plafond. Als gevolg van grote zettingen in de fundering moesten alle schouwen vernieuwd worden. De appelkelder kreeg een overkluizing met gewelven en er werd door aannemer Peek uit Amsterdam een bijzondere parketvloer aangebracht in de grote zaal. Deze zaal behield echter zijn oorspronkelijke wandbespanning van beschilderd grof geweven linnen. De familie Fabricius heeft veel voor de stad en het land gedaan. Freule Clara Fabricius de stad Heukelum in 1928 nog een enorm fortuin na. 10.000 gulden ten behoeve van de herbouw van de kerktoren die in de 17e eeuw als gevolg van een brand was ingestort. Tevens liet zij het interieur van de kerk uit ruime beurs restaureren en verrees er op haar kosten een nieuwe pastorie. Het Frans Hals Museum in Haarlem werd in 1888 verrijkt met een schenking van maar liefst 116 schilderijen waaronder vele van grote meesters zoals Frans Hals. Veel bleef er echter nog achter waaronder een groot stadsgezicht van de hand van J.W Bilders.

Tot 1988 behielden de erfgenamen van Fabricius het eigendom van de Heerlijkheid. Een bijzondere bewoner was Baron Rudolph van Heeckeren van Brandsenburg. In de moeilijke periode na de oorlog en ten tijde van de wederopbouw wist hij Heukelum in ere te houden ten koste van grote persoonlijke offers. Dankzij Rudolph kon Heukelum in 1988, in zeer complete toestand, door zijn dochter overgedragen worden aan de familie Ruyten, de huidige bezitters van kasteel en landgoed.

Het tegenwoordige kasteel is een heel bijzonder compleet geheel van huis, inboedel, archief, en park. Het wordt bewoond en is door zijn kwetsbaarheid en kleinschaligheid niet geschikt om door grote groepen bezichtigd te worden. In het souterrain is een klein museum gevestigd waar zeldzame Heukelumse munten te zien zijn, tal van middeleeuwse en latere bodemvondsten, een fotoarchief en het omvangrijke huisarchief kan hier geraadpleegd worden.

Rondleidingen voor oudheidkundige verenigingen en serieus belangstellenden worden wel georganiseerd. Verzoeken hiertoe kunnen per post of email met motivatie ingediend worden en zijn altijd op afspraak.

Bijzonder zijn de oorspronkelijke gordijnen in de grote zaal. Deze zijn recent door een groep vrijwilligers hersteld.

Met het Spijkse veer word je door mevrouw Westerbeek met een kabelpontje over de Linge gezet tussen Arkel(Z.H.) en Spijk (Gld.), van mei tot eind oktober dagelijks, van 10.00 tot 18.00 uur.

Leerdam is een stad en gemeente in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. De gemeente telt 20.563 inwoners (1 mei 2014, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 35,18 km² (waarvan 0,36 km² water).
Leerdam komt voor het eerst ter sprake in 1143 en wordt vermeld als Ter Lede of Ter Leede. Het is op dat moment een heerlijkheid van de Heren van der Lede, waaruit het geslacht Van Arkel ontsproot. De heren hebben het in hun bezit tot 1305 waarna het gebied in handen komt van de heren van Arkel. In 1382 verkrijgt Leerdam stadsrechten van Otto van Arkel, Leerdam ontving een tweede keer stadsrechten in 1407 van Willem VI van Holland.

Na de Arkelse Oorlogen (1401-1412) werd het leen van Arkel door Holland ingevorderd. In 1428 verkreeg het geslacht Van Egmond het gebied tot halverwege de 15e eeuw, waarna het aan het huis Oranje-Nassau kwam.

Het riviertje de Linge, omgeven door rietwallen en veel waterlelies, bepaalt mede de sfeer van het landschap. De stad ligt in het oostelijke gedeelte van de Vijfheerenlanden.

De rijke historie van het stadje Leerdam kan worden gevonden in goedbewaarde historische gebouwen zoals de Grote Kerk, het Hofje van mevrouw van Aerden, de overgebleven en gedeeltelijk gerestaureerde stadsmuren van de Zuidwal en het Oude Raadhuis.

Aan de gracht aan de zuidkant van de stad stond ooit een kasteel, het Kasteel van Leerdam. Dit is compleet verwoest door de Spanjaarden in 1574 en nooit meer opnieuw opgebouwd. In 1770 bouwde men hier dus het vrouwenhofje: het Hofje van Mevrouw Van Aerden. Dit is nu een museum dat je kunt bezoeken.

Van de molens die de polders bemaalden, is de wipmolen Ter Leede bewaard gebleven.

De monumentale stadsmuur aan de Zuidwal en de grachten laten zien hoe versterkt de stad Leerdam was. Er waren 4 poorten in de stadsmuur. Deze poorten zijn echter in de 19e eeuw gesloopt.

In de Kerkstraat, tegenover het Hofje van Mevrouw van Aerden bevond zich het Schoonhuis of Drossaardshuis. Het enige wat er nu nog van over is, is het poortje met daarboven de tekst “Vriheyt en is om gheen gelt te coop”. Tegenwoordig is het de ingang van een winkel.

Nadat het Kasteel van Leerdam verwoest was, kwam Maria van Oranje er te wonen. Zij bestuurde voor haar broer het graafschap.

Industrie
Vanaf de 18e eeuw werd het stadsleven sterk beïnvloed door de glasfabriek en de houtindustrie. De huidige Glasfabriek Leerdam is internationaal bekend als de ‘Royal Leerdam’ en ‘Royal Leerdam Crystal’. Royal Leerdam Crystal maakt onderdeel uit van de Koninklijke Porceleyne Fles/ Royal Delft.

Vanaf Pasen tot eind september werken glasblazers uit binnen- en buitenland in het Glascentrum, dat dan open is voor publiek.

Leerdam geniet tegenwoordig ook faam door de Leerdammer kaas, die in Schoonrewoerd wordt geproduceerd.

Het Fort Asperen maakt samen met andere torenforten onderdeel uit van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en is gelegen in Asperen, in de buurt van Leerdam. Fort Asperen is gebouwd tussen 1845 en 1847, is direct omgeven door een gracht en diende als extra bescherming van de dijken in ons land, mocht de vijand aanvallen. Het fort is bereikbaar via een houten brug en omvat een fundatie van ongeveer 1260 palen, buitenmuren van 1,5 meter dik en torens met een doorsnede van 33 meter. Fort Asperen heeft drie verdiepingen: een kelderverdieping, begane grond met geweerschietpalen en een eerste etage met schietgaten voor kanonnen en geweren. Van bovenaf heeft het fort de vorm van een cirkel.

Fort Asperen werd voor het laatst op 12 april 1940 gereed gemaakt voor de oorlog. De Duitsers konden echter met hun vliegtuigen overvliegen en hun parachutisten ver achter de Waterlinie afzetten. Het militaire nut van het fort en de Waterlinie was daarmee voorbij. In 1981 werd in Fort Asperen een serie openluchtvoorstellingen van Shakespeare georganiseerd en sindsdien is het omgedoopt tot KunstFort. Sinds 1986 is Fort Asperen eigendom van Staatsbosbeheer.

Het beheer en restauratie van het fort is in handen van de Stichting KunstFort Asperen. Deze stichting zet zich met respect voor de geschiedenis en de omgeving in voor het bieden van actuele kunst in een historische omgeving. KunstFort Asperen organiseert daartoe van april tot en met september rondleidingen, educatieve activiteiten en tentoonstellingen en exposities. De educatieve activiteiten zijn onderdeel van een breed educatief programma voor jong en oud, het Hofland Atelier. Zo zijn er speciale educatieve programma’s voor schoolkinderen en kunnen in de zomer mensen van alle leeftijden workshops, cursussen en lezingen volgen. Daarnaast is er bij het fort de Taveerne waar u wat kunt drinken en eten.

Weitere Informationen unter