Mooie rondwandeling vanuit Heibloem door restanten van de Peel waarbij u achtereenvolgens passeert het Spaanse bos, de Nederpeel, Grote Moost, Kleine Moost en Waterbloem. U wandelt ook deels langs de door Napoleon gegraven Noordervaart.

U start bij de kerk te Heibloem aan de Pater van Donstraat 4.

Pauzemogelijkheid bij: Eetcafé “De Stoep”
Roggelsedijk 19
5768 RA Meijel
T: +31 (0) 77 – 4660770
http://www.destoepmeijel.nl/
E: info@destoepmeijel.nl

We maken vanuit het Limburgse Heibloem een mooie wandeling langs verschillende Peelrestanten. Ooit was het hier een groot moerasgebied.
We wandelen een flink stuk langs een restant van het peelgebied, de Neerpeelbeek, vroeger een kaarsrechte beek maar nu weer flink kronkelend. De route slingert om het moerasven Groote Moost heen terug naar het kanaal. de Noordervaart. In 1808 liet Napoleon een begin maken met het graafwerk van de Noordervaart, het 'Grand Canal du Nord': een gedeelte van de verbinding Antwerpen-Maas-Rijn. In 1853 werd de Noordervaart tot aan de Helenavaart in de gemeente Deurne op vaardiepte gegraven. Zo kon het water uit de Peel weg en werd de turf uit Helenaveen en Deurne via de beide Peelkanalen afgevoerd.

Het prioritaire gebied De Groote Moost maakt deel uit van de zogenaamde Peelrestanten. In 1996 is hierover een eerste Voortgangsrapportage verschenen (Provincie Limburg, 1996).
De Groote Moost ligt even ten westen van Heibloem langs de zuidkant van de Noordervaart. Het ligt op de rand van het Peelgebied. Door afgraving van het veen in het gebied is open water ontstaan (moerasven) dat als gevolg van verdroging en verlanding grotendeels was overgegaan in uitgebreide moerasstruwelen en ruige verlandingsvegetaties. Eind jaren negentig is het noordelijke deel van het ven opgeschoond.
In het centrum van het gebied zijn vrij soortenarme moerasvegetaties en moerasstruwelen van voedselrijke standplaatsen aanwezig. Rondom de moerasvegetaties en het open water komen soortenarme rietvegetaties voor. In het noordelijk deel van het moeras komt licht verdroogd Elzenbroekbos voor. De hogere zandgronden zijn begroeid met vochtig Berken-Zomereikenbos en met Pijpenstrootje vergraste terreinen van vochtige en droge heide. De graslanden op de hogere zandgronden zijn slecht ontwikkelde vochtige graslanden. De (kwel)zone langs de Noordervaart wijkt qua vegetatie sterk af van de rest van het gebied en bestaat uit een in Limburg ongeëvenaard, zeer soortenrijk vegetatiemozaïek van vochtig tot nat schraalland en heide, met tal van zeer kritische Rode lijstsoorten. De flora bestaat er onder andere uit orchideeën, Spaanse Ruiter en bijzondere Zeggesoorten. In het kanaalven vlak langs het kanaal komen zeer natte basenrijke verlandings¬vegetaties voor.
De diepere ondergrond bestaat uit grofzandige Maasafzettingen met daarop zwak glooiende leemarme tot sterk lemige dekzanden. De laagten van deze dekzanden hebben zich gevuld met veen. Het centrale deel van het Groote Moost bestaat uit vlierveengrond met een ondiepe zandondergrond. Aan de randen van het moeras liggen moerige gronden die overgaan in leemarm tot lemig zand (veldpodzolgrond). In de ondiepe ondergrond komen echter ook leemlagen voor.
Oorspronkelijk werd het moerassige centrale deel gevoed door regenwater en lokaal grondwater. Daarnaast speelt de kanaalkwel vanuit de Noordervaart, dat sinds ca. 1830 gevoed wordt met Maaswater, een grote rol in de ecohydrologie van dit gebied. Door ontwatering is de grondwaterstand structureel gedaald en werd tot 1969 periodiek steeds meer gebiedsvreemd water uit het landbouwgebied ingelaten. Hierdoor fluctueerde de waterstand sterk en viel het ‘s zomers regelmatig voor een groot deel droog. De ontwatering vindt plaats via greppels naar een waterloop aan de oostzijde (Eerste Moost). Vervolgens wordt het water naar de Roggelse beek afgevoerd. Medio jaren negentig is een herstelplan uitgevoerd waarbij water kan worden aangevoerd via een voorbezinkingsbekken aan de oostzijde. In de huidige situatie kan de Groote Moost grofweg in drie hydrologische subsystemen worden gedeeld. Het deel langs de Noordervaart dat beïnvloed wordt door kanaalkwel, de plas die (incidenteel mede) onder invloed staat van wateraanvoer en de zuidelijke en oostelijke randzone waar infiltratie (wegzijging) naar de omgeving zal overheersen.

De Noordervaart is een kanaal in Noord- en Midden-Limburg en is in 1808 aangelegd als deel van Napoleons Grand Canal du Nord. De lengte van de Noordervaart is 15 km waarvan 10 km bevaarbaar tot de rotonde tussen Meijel en Roggel.

In 1808 liet Napoleon een aanvang maken om een verbinding Schelde-Maas-Rijn te scheppen. Van dit kanaal werd echter enkel het "Nordkanal" tussen Viersen en Kaarst voltooid. Toen in 1810 Amsterdam en Rotterdam bij Frankrijk waren ingelijfd, was de nieuwe verbinding niet meer nodig. Het werk werd gestopt en duizenden arbeiders waren plotseling werkloos, voordat het kanaal voldoende vaardiepte had.

De aanwezigheid van turf zorgde ervoor dat de Noordervaart in 1854 op vaardiepte werd gegraven tot aan de vervolgens gegraven Helenavaart, het deel tot in Beringe volgde in 1865. Deze kanalen zorgden er immers voor dat het water uit de Peel weg kon en de turf uit Helenaveen en Deurne via de beide Peelkanalen kon worden afgevoerd.

De Noordervaart is aangelegd parallel aan de Zuid-Willemsvaart, daar waar ze bij Nederweert vanuit het zuidwesten afbuigt naar het noorden. Ook het kanaal Wessem-Nederweert begint hier. Vanaf hier loopt de Noordervaart in een rechte lijn naar het dorpje Beringe, om daar bij het haventje op te houden. Wel zijn er voorbij Beringen nog laagten te zien tot aan Blerick (alwaar de afgravingen als rijksmonument gelden), die erop wijzen dat men er kennelijk ook is begonnen aan een kanaal. In de volksmond heet dit de onvoltooide Noordervaart.

Het gebied Waterbloem is een laagggelegen gebied in het dal van de Roggelse beek ter hoogte van Heibloem. Het gebied wordt gekenmerkt door een afwisseling van naald- en loofhoutaanplant. . Het bestaat uit twee deelgebieden: Waterbloem (west) en Heibloem (oost). Het noordelijk deel van Heibloem staat ook bekend onder de naam Weijenhout, het zuidelijk deel is bekend als Doorbrand.
In het beekdal van de Roggelse beek bij Heibloem worden beekeerdgronden aangetroffen. Op enkele plaatsen komen ook vlierveengronden en moerige podzolen voor.
De stuwing van het grondwater ter hoogte van de kern van Heibloem is waarneembaar door het optreden van ijzerrijke kwel. Mede op basis van de aanwezige kwelindicatoren, waterviolier en waterpostelein in sommige waterloopjes, is deze kwel niet alleen ijzerhoudend (als gevolg van geoxideerd pyriet) maar ook hooguit matig basenrijk. De bron die wordt aangedragen is veelal regenwater met verontreiniging als gevolg van overbemesting. Rondom de Peelrandbreuk, die door de bufferzone verdrogingsbestrijding loopt, treedt nabij Waterbloem lokaal veel ijzerrijke kwel op.
Door het gebied loopt de, vroeger gekanaliseerde en sterk verbrede, Roggelsebeek. Waterbloem maakt onderdeel uit van het oorspronggebied van de Roggelsebeek. Behalve Roggelsebeek ontwateren enkele zijlossingen het gebied, waarvan de Noorbrandstroming de belangrijkste is. Deze zijlossingen liggen vrijwel geheel in bos/natuurgebied. De bossen in de lagere delen staan vrijwel zonder uitzondering op rabatten die afwateren op de Roggelsebeek. De Roggelsebeek is in 2000 over een beperkt traject heringericht.
Waterbloem bestaat vooral uit weinig soortenrijke naaldbossen, Eiken-Berkenbossen en gemengde bossen. Op de nattere bodems zijn Elzenbroekbossen, met populieren beplante broekbosstandplaatsen en Essenbossen aanwezig. Alleen langs paden en langs enkele slootjes komen enkele bijzondere soorten voor, zoals Moerasviooltje, Waterviolier, Koningsvaren, Blauwe zegge en Moerashertshooi. Nog recent (< 10 jaar geleden) kwam het Moeraskartelblad hier voor.