Rondwandeling door de Tienrayse en Swolgenderheide.

U start bij de kerk te Swolgen, Mgr. Aertstsraat.

Pauzemogelijkheid na telefonische afspraak bij: Cafétaria 't Pleintje
Spoorstraat 3
5865, Tienray, Limburg, NLD
0478691711
https://www.facebook.com/Eetcafepleintjetienray

Swolgen (plaatselijk uitgesproken als Zwollege) is een kerkdorp in de gemeente Horst aan de Maas en ligt in Noord-Limburg. Het dorp heeft ruim 1100 inwoners. Tot 2010 hoorde het bij de voormalige gemeente Meerlo-Wanssum en tot 1969 bij de voormalige gemeente Meerlo.
Voor het eerst komt dit op een akte uit 29 september 1650 voor. De hierop staande Heilige Lambertus heeft een opgeheven rechterhand en houdt een buitenwaarts gekeerde kromstaf in de hand; rechts van hem staat een kerkje.

Omgeving
Het ligt omringd door de natuur aan heide, bossen, vennen (Tienraijse en Swolgenderheide en natuurreservaat het Schuitwater), maar ook aan aspergevelden en champignonkwekerijen. De oude pastorie en de hoeve de Gun zijn overnachtingslocaties geworden. De Pieterpad-route loopt hierlangs.

Geschiedenis
Het dorp Swolgen lag in Opper-Gelre en maakte deel uit van het ambt Kessel, dat de Hertog van Gelre toebehoorde - en vanaf 1543 de Spaanse Koning als diens opvolger. De heerlijkheid zelf vormde vroeger (met zekerheid vanaf 1424) bestuurlijk één geheel met Broekhuizenvorst en had een gezamenlijke schepenbank die onder voorzitterschap stond van de ambtman van Kessel. De Spaanse koning die tevens de heerlijkheid hier bezat, verkocht deze in 1655 wegens geldproblemen aan de Staten van Gelre, die het op hun beurt weer verkochten aan Francois Guillaume de Fleming; zijn zoon verkocht die van Broekhuizenvorst in 1727 aan Hendrik Ignatius Schenck van Nijdeggen en zo kreeg Swolgen een eigen schepenbank. De heerlijke rechten van Swolgen werden door hem in 1739 verkocht aan P.J.J. de Winckel, die griffier was van het Hof te Roermond; diens zoon P.H.J. de Winckel kreeg deze in 1747 en overleed kinderloos in 1791. Zijn neefje P.J.F. van Wevelinckhoven werd de laatste heer van Swolgen. Toen het Spaanse koningshuis uitstierf, volgde de Spaanse Successieoorlog die er toe leidde dat ook Swolgen door de Pruisen werd bezet en formeel in 1713 Pruisisch werd. Dit bleef zo totdat de Fransen in 1794 Pruisisch Gelder definitief veroverden. In 1798 werden de heerlijke rechten en schepenbanken door de Fransen afgeschaft en vervangen door andere bestuursvormen. Bij de totstandkoming van het Koninkrijk der Nederlanden (1814) werd Swolgen hiervan onderdeel. Bij de Belgische onafhankelijkheidsstrijd (1830) koos dit gebied echter voor aansluiting met België en kwam het bij het vredesverdrag van London in 1839 bij de Duitse Bond, waar in 1866 uit werd gestapt. Sinds die tijd is Swolgen definitief in Nederland gelegen. De archieven van de schepenbank én de Doop-, Trouw en Overlijdensregisters (vanaf 1639) bevinden zich in het Rijksarchief Maastricht.

Monumenten
Het Kasteeltje of hoeve de Gun, wordt voor het eerst vermeld in 1321 in een leenakte toen Seger van Broeckhuysen zijn eigen (allodiaal) goed opdroeg aan de heer van Heinsberg. Het is een nog steeds bestaand landhuisje. De Sint Lambertuskerk dateert blijkens funderingen uit het begin van de 13e eeuw. In de 16e eeuw werd het een laatgotische hallenkerk. In 1877 en 1884 werd de kerk gerestaureerd, maar in 1944 werd ze voor het grootste gedeelte verwoest. Alleen het 15e-eeuwse koor kon worden behouden en maakt als apsis deel uit van de huidige moderne kerk, die in 1952 werd gebouwd naar een ontwerp in laatgotische trant van de architecten ir. Jules Kayser en H. de Bruin uit Venlo. In juni 2007 werd door inbrekers een groot deel van de heiligenbeelden, en andere voorwerpen uit de kerk gestolen

Tienray (Limburgs: Tiendere) is een dorp in de Nederlands-Limburgse gemeente Horst aan de Maas (sinds 2010).

Tienray is bekend als bedevaartplaats 'Klein Lourdes'. Tot 2010 behoorde Tienray tot de voormalige gemeente Meerlo-Wanssum. Daarvoor, tot 1969 behoorde het tot de voormalige gemeente Meerlo. Het dorp telt ongeveer 1100 inwoners. Archeologische vondsten hebben uitgewezen dat er rond 5000 voor Christus al mensen woonden.

Betekenis van de naam
'Tien' is mogelijk afgeleid van Teden of Teijden dat duidt op het Germaanse Thiadodinggahem (= woonplaats van de volksstam Theuabod), een volk dat in de regio woonde. Raai of rode is een ontginning.

Voor-oorlogse kerk
In de 15e eeuw wordt al melding gemaakt van een Mariakapel te Tienray. In het jaar 1877 verrees er een neoromaanse kerk. Vanaf die tijd is Tienray ook een bedevaartsoord. De kerk werd toegewijd aan Onze Lieve Vrouw van Lourdes en was ontworpen door architect Johannes Kayser op aanwijzingen van priesterdocent Slits. De architect Kayser en Caspar Franssen breidden de kerk verder uit met een toren en transept in 1887, en een biechthal in 1912. Bij de kerk werd ook een processiepark met kruiswegstaties aangelegd. Dit was voor de duizenden pelgrims die ieder jaar het bedevaartsoord van Tienray bezochten.

Eind november 1944 werd de kerk door de Duitsers opgeblazen, en vrijwel geheel verwoest. In een schuur was na de oorlog tijdelijk de noodkerk gevestigd, totdat de nieuwe kerk klaar zou zijn.

Huidige kerk
De bouw van de huidige kerk begon in december 1949 en was in december 1950 voltooid. De inzegening van de kerk vond plaats op 24 december 1950. Architect was de Brabander M. van Beek en de kerk werd gebouwd door de Blerickse firma Gerats en Zn. De bouw van de toren zou pas later beginnen. In 1953 werd toestemming geven om de toren voor de kerk te bouwen. De aanbesteding vond in 1954 plaats. Ook deze keer mocht de Blerickse firma het werk doen.

Hanna van de Voort
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Hanna van de Voort kraamverzorgster in het Limburgse Tienray. Samen met student Nico Dohmen en onderduiker Kurt Loewenstein bezorgde ze tussen 1942 en 1944 Joodse kinderen een plaats om onder te duiken. Het ging voornamelijk om kinderen die werden weggesmokkeld uit een crèche in Amsterdam, tegenover de Hollandsche Schouwburg, waar joden werden verzameld voor deportatie.

De kinderen bleven doorgaans eerst enkele dagen bij Van de Voort, waarna ze geplaatst werden bij boerenfamilies in de omgeving. De kinderen werden geregeld overgeplaatst naar nieuwe locaties als ze ontdekt dreigden te worden. De kinderen kregen een nieuwe identiteit, en hen wordt geleerd hoe ze zich voor moeten doen als katholieke kinderen. Dohmen had namens de verzetsorganisatie contact met de kinderen en steunt ze door ze aan te moedigen om vol te houden.

Van de Voort en Dohmen werden in 1987 geëerd met de Yad Vashem Medaille. In Tienray staat een bronzen beeldengroep als monument voor deze verzetsgroep.

Tienraijse en Swolgenderheide
De Tienraijse en Swolgenderheide is een groot bos ten zuiden van de plaatsen Tienray en Swolgen in de provincie Limburg. Het bos grenst aan de oostkant aan het Natuurgebied het Schuitwater.

Ontstaan van het gebied
Heidegebied bij het dorp Swolgen. Swolgen is afgeleid van zwollen of zwellen. Bedoeld is het kwelwater dat veel in Swolgen voorkwam. De zandgronden zijn samen met de schuitwaters lange tijd particulier bezit geweest als jachtterrein.

Het landschap
Het landschap bestaat uit een natuurreservaat met sterke afwisseling van bodemsoorten. Opvallende overgang van hoge zandgrond en heide naar de oude Maasmeander, moeras en open water. Sommige dennenakkers worden weer ontwikkeld tot heide. Het reservaat is rijk aan reptielen, paddenstoelen en vogels, waaronder de zeldzame nachtzwaluw.

Verdere informatie onder