Erg mooie en gevarieerde rondwandeling door dorp en natuurgebieden. U start in Ell en wandelt dan langs de Tingelroyse beek, Ellerschans naar uw pauzeplaats in Swartbroek. Van daaruit wandelt u verder door natuurgebieden De Krang, Laagbroek, Weerenbroek en Heijkersbroek terug naar de startplaats.

U start op de parkeerplaats nabij de RK Kerk in Ell, Niesstraat 1.

Pauzegelegenheid bij: Eetcafe Plexat,
Ittervoorterweg 101,
6005 NP Swartbroek
www.facebook.com/Cafeplexat/

Ell (Limburgs: Èl) is een kerkdorp in de voormalige gemeente Hunsel in Limburg, gelegen tussen Weert en Thorn. Op 1 januari 2009 telde Ell 1471 inwoners. Ell ontstond in de late middeleeuwen. Het maakte tot 1795 deel uit van het Abdijvorstendom Thorn. In 1492 werd een laatgotische kapel gesticht. Begin 20e eeuw groeide Ell uit tot een echt dorp, dat voornamelijk van de landbouw leefde.

Na de Franse tijd werd Ell bij de gemeente Hunsel gevoegd, en zo bleef het, ook toen in 1942 de gemeente Hunsel enkele andere gemeenten annexeerde. In 2007 ging de gemeente Hunsel, en daarmee Ell, op in de fusiegemeente Leudal.

De kapel werd in 1823 vervangen door een kerk, die in 1912 door de huidige Sint-Antonius Abtkerk werd vervangen.
Ell ligt op een hoogte van ruim 28 meter. In het noordwesten stroomt de Tungelroyse Beek en in de vallei daarvan ligt het vochtige natuurgebied Heijkersbroek dat weer aansluit op De Krang bij Swartbroek. Enkele vennen die nog in de omgeving aanwezig zijn, zijn het Wessemderven in het oosten, en het Baakhuisven in het zuidwesten. Deze vennen liggen betrekkelijk geïsoleerd.

Noordoostelijk van Ell loopt het Kanaal Wessem-Nederweert. Ten zuiden van Ell treft men landbouwontginningen aan.

Ellerschans
Natuurmonumenten heeft samen met het waterschap een middeleeuws verdedigingswerk nagemaakt. Kom kijken en lees meer over dit bijzondere bouwwerk op het grote infobord.
Ingels Kruûs
Op de weg van Swartbroek naar Tungelroy op de splitsing Pelmersheideweg/Hulsweg staat het Ingels Kruûs. Dit kruis is in het begin van de 20ste eeuw door de familie van Geleuken geplaatst. Het veldkruis staat tussen lindebomen die zo gesnoeid zijn, dat zij samen drie wanden en een dak vormen als een soort “levende kapel”. Naar aanleiding van een droevig feit uit de 18e eeuw is dit kruis neergezet. In het dagboek van Jan Moonen, die leefde in Tungelroy op de Kumpenhof, lezen we:
“1794 den 14 maand september zoo zeynder ontrent 300 soldaten van de france gekomen door Stramproy voorders door thungelroy de welcke op eenige plaatse gestoolen hebben. en denzelven daag zoo isser op de pelmershey eene schaapsherder geweest met namen jacobus hoeken, oudt omtrent 30 jaren, daar zijn 3 of 4 soldaten beij hem gekomen die hem wilde neemen om den weg te weijzen. hij wilde niet meede gaan. de soldaten gaan van hem af naar den groten hoop den welcke stont aan de heij om op weert te gaan. doen quamen er weeder 2 of 3 te rug die hem doodt staken”.
Ellerschans
In het gebied de Krang is de zgn. Ellerschans gelegen. Deze schans, een archeologisch zeer waardevol landschapselement is in 2006/2007 geheel gereconstrueerd. Het ging hierbij om het zichtbaar maken van een eeuwenoude boerenschans die tijdens graafwerkzaamheden bij de herinrichting van de Tungelroyse beek werd ontdekt. De schans kreeg zijn functie in het landschap terug en is tevens in de wandelroute opgenomen. Gedurende de tachtigjarige oorlog (1568-1648) moesten de inwoners van kleine dorpen soms vluchten voor plunderende soldaten. Het waren vaak Spaanse troepen, die hun soldij niet uitbetaald kregen. Als het nodig was verschansten de dorpelingen zich in een klein verdedigingswerk dat bestond uit een terrein van zo’n 1 tot 3 hectare, waar een gracht omheen werd gegraven.
Tijdens graafwerkzaamheden aan de Tungelroyse beek in 2005 werden de restanten blootgelegd van een houten beekbrug uit de Romeinse tijd. Dat inspireerde een groep vrijwilligers om een replica van de brug over de Tungelroyse beek te herbouwen op een andere plek in het beekdal. Naast het herbouwen van de brug stippelde de werkgroep Ommetje Romeinse beekbrug twee ommetjes uit, van 5 en 4 km lang, waarvan de brug een onderdeel vormt. Volgens deskundigen is het de eerste keer in Nederland dat een dergelijke brug uit het begin van onze jaartelling is gevonden. De brug, die in de eerste eeuw na Christus over het smalste deel van de Tungelroyse beek was gebouwd, is, om de resten in de bodem niet te beschadigen, op geringe afstand van de oorspronkelijke plek nagebouwd. Jaarringenonderzoek aan de eikenhouten resten van de oude brug hebben aangetoond dat enkele bomen die gebruikt zijn bij de bouw, in 27 na Christus zijn omgehakt. Ook de vondst van een Keltische munt en enkele mantelspelden zijn tijdens deze werkzaamheden opgegraven

Swartbroek (Limburgs: plaatselijk dialect: Swartbrook; Weerts: Zwertbrook) is een klein plaatsje behorend bij de Nederlands-Limburgse gemeente Weert. Dit kerkdorp ligt aan de Leukerbeek en vlak bij de plaatsen Weert, Tungelroy, Ell en Kelpen-Oler. Er wonen ruim 880 mensen, waarvan 480 in de woonkern en 400 in het buitengebied.
In de loop van de 16e eeuw werd Swartbroek genoemd als een buurtschap in het buitengebied (buitenie) van Weert. Er was in 1583 ook sprake van een eigen kapel, gewijd aan Sint-Cornelius. Deze werd in 1965 gesloopt.

Reeds in 1770 werd gepoogd om een priester in Swartbroek aan te stellen, aangezien de gelovigen voor hun kerkelijke plichten aangewezen waren op Weert, dat een zevental kilometers verwijderd was over slecht begaanbare wegen. In 1776 werd een eigen rectoraat ingesteld en in 1782 werd de rectorij gebouwd, die ook tegenwoordig nog bestaat. Ook was er eind 18e eeuw een lagere school. Het aantal inwoners van Swartbroek bedroeg toen ongeveer 200. Ook in de 19e eeuw betrof het een vrijwel geheel agrarische gemeenschap, met enkele ambachtelijke bedrijfjes (smederij en klompenmaker), en in 1840 kwam een steenbakkerij in productie, terwijl in 1890 een zuivelfabriekje werd geopend. Begin 20e eeuw waren er ook enkele winkeltjes en -op het hoogtepunt- een 17-tal café'tjes.

In 1925 kwam een eigen kerk tot stand en in 1933 werd het rectoraat tot parochie verheven.
Swartbroek (Limburgs: plaatselijk dialect: Swartbrook; Weerts: Zwertbrook) is een klein plaatsje behorend bij de Nederlands-Limburgse gemeente Weert. Dit kerkdorp ligt aan de Leukerbeek en vlak bij de plaatsen Weert, Tungelroy, Ell en Kelpen-Oler. Er wonen ruim 880 mensen, waarvan 480 in de woonkern en 400 in het buitengebied.
Bijzondere gebouwen
De kerk van Swartbroek werd in 1924 gebouwd naar ontwerp van architect J.H.J. Kayser. De kerk is gebouwd in een sobere expressionistische stijl. Een deel van het kerkhof is ingericht als Brits oorlogskerkhof met een 'Cross of Sacrifice' uit circa 1950.
In Swartbroek bevindt zich verder korenmolen De Hoop, een stellingmolen die nog steeds maalvaardig is en regelmatig draait.
In de Krang vind je loof- en naaldbossen, hakhout en oude bolakkers. Wandelend langs de fraaie beken kun je in het voorjaar de wielewaal horen zingen. Kom genieten van de afwisselende landschappen ten zuiden van Swartbroek.
Natte natuur weer terug
Het natuurgebied de Krang heeft 2 wandelroutes. Krang wordt in het noorden doorsneden door de Leukerbeek en in het zuiden door de Tungelroyse Beek. Door het verschil in hoogte en vochtigheid komen er veel verschillende soorten planten en dieren voor. Als je van vogels houdt, vergeet dan je verrekijker niet!
Wist je dat:
je in de Krang bevers kunt spotten;
in het voorjaar de goudgele wielewaal zijn lied zingt;
de ijsvogel in een knalblauwe flits over de Tungelroysebeek beek scheert;
er zeldzame orchideeën in het gebied groeien zoals de rietorchis.
De Krang was vroeger een nat gebied. Op sommige plaatsen zijn door wegstuivend zand duizenden jaren geleden kommen in het dekzand ontstaan; hier vormden zich moerassige gebieden die door de plaatselijke bevolking werden gemeden.
Later werden deze veengebieden door egalisatie en ontwatering geschikt gemaakt voor de landbouw.
De Roukespeel is een overblijfsel van zo’n voormalig moerasgebied. Je kunt hier bij het vogelkijkscherm bij het Roukespeelven langs de wandelroute genieten van watervogels als dodaars en wintertaling.
In balans met water
Door ontwateringssloten af te dammen zorgt Natuurmonumenten dat De Krang weer natter wordt. Verschillende poelen zien hier aangelegd waarin bijzondere amfibieën leven zoals de alpenwatersalamander en de kamsalamander.
Bij de Leukerbeek groeien nu riet, lisdodde, gele lis en egelskop in een opgeknapt ven. In het noorden is een aantal vennen aangelegd waarvan onder andere de kwartelkoning profiteert. Tijdens een wandeling kun je in de voorzomer genieten van de typische roep* van deze vogel.
In en rond de Krang vond op kleine schaal natuurontwikkeling plaats. Door het afgraven van de humusrijke bovenlaag komen oude zaden bloot te liggen en ontstaat er ‘schraal grasland’. De kans is groot dat er zeldzame orchideeën ontkiemen. Om een gevarieerde begroeiing te krijgen vindt er op vele kleine graslanden seizoensbegrazing plaats.
Wat kun je in De Krang doen?
Er zijn twee wandelroutes in het gebied waarmee je ook in de aangrenzende natuurgebieden kunt wandelen. Startpunt is kerkplein Swartbroek
Doorgaande fietsroutes van het fietsknooppuntennetwerk
Voor meer informatie kun je terecht bij bezoekerscentrum Brunssummerheide.
Voor meer informatie kun je terecht bij Natuur en Milieu Centrum Weert
Honden welkom, mits aangelijnd.

Verdere informatie onder