Mooie, grensoverschrijdende rondwandeling over de Groote Heide in Venlo en het aangrenzende Duitse gebied. De tocht voert u o.a. langs het voormalig grootste oorlogsvliegveld Der Fliegerhorst op de Groote Heide in Venlo, thans deels nog  in gebruik als zweegvliegveld, inclusief een voormalige hangar. 

U start bij het Infocentrum Groote Heide, Hinsbeckerweg 56 te Venlo.

Pauzemogelijkheid bij Restaurant Birkenhof
41334, Nettetal, Nordrhein-Westfalen, DEU
www.restauranr=t-birkenhof.com
kontakt@restaurant-birkenhof.com

Groote Heide
Ten oosten van Venlo ligt de Groote Heide [260 ha]. Het vroegere gebruik in combinatie met de afwisselende omgeving maken dit een van de meest soortenrijke gebieden van Het Limburgs Landschap. De grootste oppervlakte wordt ingenomen door heide. Aan de zuidkant liggen tevens enkele akkertjes, schraal grasland en bos waarin naaldbomen domineren. Stichting het Limburgs Landschap heeft het terrein in erfpacht van de gemeente Venlo en een gedeelte in beheer van Defensie. Het gebied grenst aan een uitgestrekt en afwisselend natuurgebied [Krickenbecker Seen] in Duitsland.

De Groote Heide was in de middeleeuwen al een heidegebied. Er ligt een oude, net gerestaureerde en goed herkenbare landweer die [deels nog] uit twee zandruggen bestaat. Deze waren eeuwen geleden met stekelige struiken beplant en dienden als bescherming tegen overvallen op reizigers tussen Venlo en Kriekenbeck. Als oefenterrein van de Venlose Huzaren was de heide vroeger van grote militaire betekenis. Zij hebben er een oefenschans aangelegd. Sinds 1883 werd het gebied al als schietterrein gebruikt en vanaf 1913 kreeg het ook een functie als oefenvliegveld. In de Tweede Wereldoorlog legden de Duitsers op de heide een groot vliegveld aan met twee kruisgewijs liggende landingsbanen. Voor de aanleg van de landingsbanen is grond uit het Maasdal aangevoerd. Daardoor is er meer variatie in bodemtypen ontstaan wat positieve gevolgen had voor de rijkdom aan plantensoorten. In de jaren '80 is begonnen met herstel van de heide en verwijdering van de betonnen startbanen en de achtergebleven munitie. De contouren van de landingsbanen zijn in het terrein zichtbaar gemaakt door beplante zandwallen.

De Groote Heide is zeer afwisselend. Niet alleen is er heide, maar ook schraalgrasland, gewoon grasland, naald- en gemengd bos. Deze variatie staat garant voor een grote soortenrijkdom. Ook de geschiedenis van het gebied heeft daar positieve invloed op gehad. Vanwege het vroegere gebruik als vliegveld is er vanuit het Maasdal kalkrijke grond het gebied ingebracht. Er heersen op de plek van de oude landingsbanen bijzonder voedselarme omstandigheden. Zeldzame plantensoorten profiteren hiervan. Dit bleek ook uit een onderzoek dat het Natuurhistorisch Genootschap Limburg hier in 1996 uitvoerde. Men stelde toen maar liefst 371 soorten hogere planten vast, waaronder een groot aantal zeldzame. De heischrale graslanden zijn zeer goed ontwikkeld, met karakteristieke plantensoorten als dwergviltkruid en tormentil. Tussen de heide groeit niet alleen gewone brem, maar ook stekel- en kruipbrem. Hoge gele toortsen kunnen in meerdere soorten worden aangetroffen. Op de kalkrijke grond groeien geheel andere soorten als rapunzelklokje, kleine pimpernel en beemdkroon, plantensoorten die je eerder verwacht op de kalkgraslanden in Zuid-Limburg of op de stroomdalgraslanden langs de Maas. Een speciale vermelding verdient de rode dopheide. Deze soort komt in Nederland vrijwel alleen op de Groote Heide voor. Hij heeft een voorkeur voor enige dynamiek in het terrein en groeit vrijwel altijd op plaatsen waar in het recente verleden gegraven is. Dit oude militaire oefenterrein is zeer geschikt door de aanwezigheid van schuttersputjes. Ook het vrijmaken van explosieven leverde nieuwe groeiplaatsen op. In het reguliere natuurbeheer zal door kleinschalig plagwerk de soort behouden kunnen blijven. Behalve hogere planten zijn ook mossen, korstmossen en paddenstoelen op de Groote Heide goed onderzocht. Hiervan zijn in 1966 respectievelijk 56, 56 en 286 soorten vastgesteld. Zo'n soortenrijkdom op een betrekkelijk kleine oppervlakte is uniek. Wasplaten, kleine kleurige paddenstoeltjes, zijn een attractie voor de liefhebber. Veertien soorten van deze specifieke groep zijn er ooit aangetroffen. Ze komen slechts voor op plaatsen die weinig worden verstoord, zoals vaak eeuwenoude op dezelfde wijze beheerde graslanden. In Nederland zijn dat meestal duingraslanden langs de kust of kalkgraslanden in Zuid-Limburg. Delen van het zweefvliegveld en plekjes bij de vroegere landingsbanen vormen op de Groote Heide de groeiplaats van deze Nederlandse zeldzaamheden. Bij een rijke plantengroei ontbreekt een rijk dierenleven niet. Dagvlinders profiteren van de grote bloemenrijkdom van het gebied. Het zeldzame heideblauwtje vliegt er in kleine aantallen. Ook de heivlinder, een andere specialist van droge heideterreinen, komt er voor. Langs de bosranden vliegt in mei en juni het oranjetipje waarvan de naam al aangeeft hoe hij eruit ziet. Andere kleine vlindertjes met opvallende kleuren zijn de kleine vuurvlinder [fel oranjerood] en het groentje [inderdaad groen van kleur]. Met 27 soorten mag de Groote Heide een vlinderrijk gebied genoemd worden. Behalve dagvlinders komen in dit rijke terrein ook vele andere insectensoorten voor. Hagedissen hebben daarmee een uitstekende voedselbron. Behalve de in Noord-Limburg vrij algemene levendbarende hagedis, komt er ook de zeldzame zandhagedis voor. Het rijk gevarieerde heideterrein, waar open zandige plekjes met grote heidepollen en enkele struikjes dicht bijeen voorkomen, is een ideaal leefgebied voor deze soort. Gericht beheer door de Stichting, met regelmatig hulp van vrijwilligers, verbetert en vergroot het leefgebied van de zandhagedis verder. Vroeg in het voorjaar kan men op de Groote Heide op mooie ochtenden de melancholische zang van de boomleeuwerik horen. Een paar of twintig broedt jaarlijks in het terrein. Ze zingen vliegend of vanuit de top van een vliegden en broeden op de grond. Het is een echte heidebewoner, net als de geelgors en de roodborsttapuit. In totaal broeden er rond de vijftig soorten vogels in het gebied, en zijn er nog vele andere soorten ooit waargenomen. Zuidelijk van het zweefvliegveld ligt een kleinschaliger landschap. Het grootste deel bestaat uit open naald- en loofbos met groeiplaatsen van rode dopheide. Bij het Infocentrum ligt een ecologisch beheerde akker. Niet geoogst graan biedt hier 's winters voedsel aan zangvogels als de geelgors die 's zomers de heide als broedgebied gebruiken. De Koel van Hecker, een vroegere groeve, zorgt voor extra reliëf in deze omgeving.

Beheer in de periode 1985-2011
betonnen startbanen en bunkerrestanten weggehaald vanwege achtergebleven blindgangers uit de Tweede Wereldoorlog. Ook is het hele natuurgebied bomvrij gemaakt. Daartoe is grootschalig geplagd plagwerkzaamheden verricht om de vergrassing van de heide tegen te gaan begrazing van de heide opgestart door een schaapskudde recreatieve infrastructuur waaronder wandel- en paardrijroutes geoptimaliseerd landweer gerestaureerd door vrijwilligers en Ikl naaldbos via dunningen omgevormd in de richting van loofbos kernen loofhout [beuken] aangeplant in naaldhoutbossen Amerikaanse vogelkers verwijderd | leefgebied gecreëerd voor zandhagedis en heideblauwtje door verwijderen opslag en kleinschalig plaggen natuureducatie en voorlichting gegeven in het Infocentrum met hulp van vrijwilligers inrichting Koel van Hecker voor begrazing.

Beheervoornemens vanaf 2011

Creëren van open bos met heidestroken zuidelijk van Infocentrum | verder optimaliseren recreatieve infrastructuur heidebeheer middels begrazing met schapen en aanvullend maaien en kleinschalig plaggen | zichtbaar maken van de oorlogsgeschiedenis van het gebied voor het publiek | ontwikkeling van inheems gemengd bos.
De voormalige Vliegbasis Venlo-Herongen werd tussen oktober 1940 en maart 1941 aangelegd als Duitse Fliegerhorst op de Groote Heide bij Venlo en kreeg de naam Fliegerhorst Venlo.

De Fliegerhorst
Sinds 1913 lag op deze locatie al een bescheiden Nederlands vliegkamp dat door de Duitsers werd uitgebouwd tot een complex van in totaal 1075 hectare op het grondgebied van de Nederlandse gemeente Venlo en de (huidige) Duitse gemeentes Nettetal en Straelen. Het complex met twee startbanen van 1450 meter en één van 1200 meter was uitgerust met de modernste veiligheidsinstallaties, radioapparatuur en nachtverlichting met 2000 lampen. Door de Fliegerhorst liep een netwerk van wegen met een totale lengte van 48 kilometer tussen hangars, onderkomens, werkplaatsen, casino's, voetbal- en tennisvelden.

Tussen januari 1943 en augustus 1944 werden 75 à 100 aanvallen door Mosquito's op de Venlose basis uitgevoerd waarbij een groot deel van de bommen buiten de vliegbasis is neergekomen. Op 3 september 1944 werd de vliegbasis volledig verwoest in een gecoördineerde actie van honderden Britse vliegtuigen.

Yankee 55
Nadat de Duitsers waren vertrokken, namen de Amerikanen de vliegbasis over. De naam werd direct veranderd in Yankee 55. De Amerikanen bouwden op de grotendeels verwoeste vliegbasis een enorm tentenkamp, die zij Venlo Hilton noemden. De vliegbasis zelf werd weer opnieuw opgebouwd.

Huidige situatie
Na de Tweede Wereldoorlog werden de overblijfselen van de vliegbasis, met uitzondering van de luchtverkeerstoren met naastgelegen commandobunker en één hangar, opgeruimd. Op het Nederlandse deel van de voormalige vliegbasis maakt de Venlose Zweefvliegclub gebruik van het terrein ten zuiden van de start- en landingsbanen; een oude hangar doet dienst als onderkomen. De oude luchtverkeerstoren - die onder monumentenzorg staat - wordt gebruikt als klimmuur. De rest van het terrein is een natuurgebied, Groote Heide geheten.

Op het Duitse deel heeft de Bundeswehr een depot en oefenen NAVO-militairen. Het grootste deel van het terrein is vrij toegankelijk en ruïneresten herinneren aan het verleden.

De Förderverein
De Förderverein Ehemaliger Fliegerhorst Venlo e.V. is een Nederlands-Duits initiatief met de bescherming en het behoud van de historische overblijfselen van de vliegbasis als doel. Op het terrein worden rondleidingen georganiseerd. Ook bevindt er zich een informatiecentrum over de voormalige Fliegerhorst.
 

Further information at