Dag 4 van de 26e Heuvelland4daagse op zondag 11 augustus 2013.

Start bij: Café 't Vöske
Grote Straat 8
6325, Berg En Terblijt, Limburg, NLD
Tel. 0436040073

www.heuvelland4daagse.nl

Berg en Terblijt is een voormalige gemeente in de Nederlandse provincie Limburg. De gemeente bestond uit de kernen Berg, Terblijt, Vilt en Geulhem. Ze werd opgeheven bij de gemeentelijke herindeling van Zuid-Limburg in 1982 en werd toen samengevoegd met Valkenburg-Houthem, waarmee de huidige gemeente Valkenburg aan de Geul ontstond.
De gemeente werd in 1818 gevormd door een fusie van de gemeente Berg (tot 1795 één van de Elf banken van Sint-Servaas) met de gemeente Terblijt (een oude vrije rijksheerlijkheid). Voor de naam van de nieuwe gemeente werd gekozen voor Berg en Terblijt, ter onderscheiding van andere gemeenten met de naam Berg, zoals het Limburgse Berg aan de Maas. Ook na de de samenvoeging van de gemeente met Valkenburg-Houthem in 1982 worden beide dorpen vaak in één adem genoemd. Voorpostadressen en op de bewegwijzering wordt eveneens de naam Berg en Terblijt gehanteerd.
De kern Berg heeft ongeveer 3500 inwoners; Terblijt 180. Het eveneens van de voormalige gemeente deel uitmakende dorp Vilt heeft 950 inwoners. Veel inwoners van deze kernen zijn forensen. Veel dorpsbewoners werken in Maastricht, onder andere bij de Universiteit Maastricht en het Academisch Ziekenhuis Maastricht.

Houthem is een kerkdorp in het zuiden van de Nederlandse provincie Limburg, in de gemeente Valkenburg aan de Geul en bevindt zich op circa 6 kilometer ten noordoosten van Maastricht. Het dorp, dat gevormd wordt door de kernen Houthem, Sint Gerlach, Vroenhof en Strabeek, telt ongeveer 1600 inwoners en ligt aan de weg van Valkenburg naar Meerssen.

Op het plateau aan de noordzijde van het Geuldal en Houthem zijn de overblijfselen gevonden van de Romeinse villa Houthem-Rondenbos.

Houthem werd voor het eerst schriftelijk vermeld in een oorkonde uit 1096, maar bestond vermoedelijk al eerder. In de twaalfde eeuw leefde hier de kluizenaar Gerlachus, die rond 1164 overleed. Al gauw ontstond er een verering rond zijn graf, waarna nog diezelfde eeuw een klooster van de Norbertijnen in Houthem werd gesticht. Dit klooster werd aanvankelijk door zowel mannen als vrouwen bewoond, maar ontwikkelde zich uiteindelijk tot een adellijk vrouwenstift. In de achttiende eeuw werden het klooster en de kerk ingrijpend verbouwd. De kerk is een voorbeeld van laat-barok met zowel beschilderde gewelven als wanden. De maker van deze fresco's, die het leven van Gerlachus uitbeelden, was de Zuid-Duitse schilder Johann Adam Schöpf. De Norbertinessen bleven het klooster bewonen tot aan het Verdrag van Fontainebleau. Daarna stond het geruime tijd leeg, totdat het door de Fransen aan de meest biedende werd verkocht. Het klooster veranderde in een adellijk woonhuis. De kerk werd verkocht aan de gemeente Houthem en werd uiteindelijk parochiekerk. Het landgoed rondom het klooster is thans een luxe hotel en restaurant met Kneipp-kuurbaden.

De oorspronkelijke parochiekerk was gewijd aan Sint-Martinus en lag in het oudste deel van Houthem, de kern Vroenhof. Hier werden restanten van een Romeinse weg aangetroffen. De Sint-Martinuskerk werd in de jaren twintig afgebroken. Op de fundamenten werd in 1929 een nieuwe kerk gebouwd die als kapel van een bejaardentehuis dienst ging doen.

Houthem was een zelfstandige gemeente tot het op 1 oktober 1940 bij een gemeentelijke herindeling opging in de gemeente Valkenburg. In juli 1941 werd die gemeente hernoemd tot de gemeente Valkenburg-Houthem, die bij gemeentelijke herindelingen in 1982 opging in de gemeente Valkenburg aan de Geul.
Het landgoed Sint Gerlach en de Sint-Gerlachuskerk zijn momenteel de bekendste bezienswaardigheden van het dorp. Bij de kerk ligt ook een museum en een kapel met mozaïekwerk van de kunstenares Van Vlijmen. Bij het landgoed worden geregeld beeldententoonstellingen georganiseerd. Op het landgoed ligt ook het Gerlachusputje.

De kern Sint Gerlach is beschermd dorpsgezicht, vanwege de aanwezigheid van diverse boerderijen van het zogeheten gesloten type. In de kern Strabeek bevindt zich een oud wegkapelletje, vermoedelijk uit de zeventiende eeuw. Verder is het dorp bekend om zijn natuurschoon. In de omgeving liggen nog diverse hellingbossen (waaronder op de noordhelling van het Geuldal het Kloosterbosch) en het natuurontwikkelingsgebied Ingendael.

In 2007 werd de Ronald McDonald Kindervallei geopend, een vakantieverblijf voor gehandicapte kinderen, naar een ontwerp van de Oostenrijkse kunstenaar Friedensreich Hundertwasser in samenwerking met architect Heinz Springmann.

In Houthem staat bovendien het enige overgebleven houten stationsgebouw van Nederland. Het dateert uit 1903.

Meerssen (Limburgs: Meersje) is een dorp in het heuvelland van de Nederlandse provincie Limburg met ongeveer 5840 inwoners. Het is sinds 1 januari 1982 de hoofdplaats van de toen gevormde gelijknamige fusiegemeente Meerssen. Samen met Bunde en Rothem vormt de plaats een dichtbevolkt gebied ten noorden van de provinciehoofdstad Maastricht.

Meerssen is gelegen op de grens van het Maasdal en het Geuldal aan de rivier de Geul op ongeveer 50 meter boven NAP. Eveneens kruisen bij Meerssen de snelwegen A2 en A79. Dit geeft aan dat Meerssen een gunstig gelegen plaats is en het dorp wordt dan ook vaak door toeristen gebruikt als uitvalsbasis naar het Geuldal. Eveneens zorgt de gunstige ligging er voor dat er veel forensen wonen die werken in Maastricht, Parkstad of Sittard.

In de Romeinse tijd werd het gebied rond Meerssen reeds bewoond. Met name in Maastricht was er al sprake van een Romeinse nederzetting. In Meerssen vestigden in die tijd de eerste bewoners zich aan de oever van de Geul. In die tijd was het gebied nog zeer drassig en hierdoor kreeg Meerssen de naam Marsna of ook wel Marsana of Marna, wat zoiets betekende als moeras. Ook wordt de naam meerssen in verband gebracht met het winnen van mergel. De Romeinse schrijver Plinius schrijft in zijn Historia Naturalis eroverdat mergel gebruikt werd als kunstmest op de akkers van de boeren
In later tijden werd Meerssen een soort buitenverblijf van verschillende Frankische vorsten als bijvoorbeeld Karel de Grote en werd Meerssen steeds belangrijker. Het lag immers niet ver van het centrum van het Frankische Rijk dat Aken als hoofdstad had. Meerssen was daarom ook de plek waar Lodewijk de Duitser verbleef tijdens de onderhandelingen over het verdrag van Meerssen in 870. Na de dood van Lotharius II werd toen Neder-Lotharingen verdeeld tussen het West-Frankische en het Oost-Frankische Rijk.
Omstreeks het midden van de 10e eeuw was het allodium Meerssen eigendom van koningin Gerberga, dochter van keizer Hendrik I en echtgenote van Lodewijk van Overzee, koning van Frankrijk. In 968 schonk Gerberga haar bezittingen, inclusief kapel en daaraan verbonden kapittel aan de benedictijner abdij van Sint-Remigius te Reims.

Pelgrimsoord
In 1222 vond in de kloosterkapel te Meerssen het 'bloedwonder' plaats als gevolg waarvan een pelgrimage ontstond ter ere van het H. Sacrament. Die pelgrimage maakte opgang toen in 1465 het H. Sacrament - bewaard in een schrijn – gered werd uit de vlammen door een passerende boerenknecht. De kerk viel dat jaar ten prooi aan de vlammen door toedoen van 'soldeniers' van de heer van Borgharen, die betrokken waren in de strijd van Luikenaars tegen Brabant. De toevloed van pelgrims noopten de benedictijnen van Reims tot het bouwen van een grotere kerk. De thans nog bestaande gotische kerk werd in de 14e eeuw gebouwd naar ontwerp van onbekende Franse bouwmeesters. Meerssen is tot heden pelgrimsoord gebleven.

De Gloriette in het Proosdijpark
Oudere benamingen van Meerssen zijn Marsna, Marsanam en Mersenam.
de Familie Regout heeft jaren lang in Meerssen gewoond en haar fabriek geleid. Het huis is nog steeds te bewonderen. Het is gelegen op het industrieterrein Weert te Meerssen. De familie Regout is ook in Meerssen begraven. De begraafplaats ligt naast de Basiliek
Bezienswaardig[bewerken]

Synagoge van Meerssen
De Basiliek van het H. Sacrament, in haar huidige vorm daterend uit de 14e eeuw, is een pronkstuk van de Maasgotiek. In deze kerk bevindt zich een 12 meter hoge sacramentstoren, ter herinnering aan de wonderen, die hier plaatsgevonden zouden hebben. Ook het naast de basiliek gelegen Proosdijpark met daarin de Gloriette is erg bezienswaardig.

Further information at