Korte maar mooie rondwandeling door natuurgebieden De Banen en Sarsven te Nederweert-Eind.

Start- en eindpunt: Parkeerplaats Museum Eynderhoof, Milderspaat 1, Nederweert-Eind.

http://www.eynderhoof.nl

Nederweert (Limburgs: Ni-jwieërt) is een plaats en gemeente in de Nederlandse provincie Limburg. De gemeente ligt in de streek Midden-Limburg, telt 16.773 inwoners (1 januari 2014) en heeft een oppervlakte van 101,78 km² (waarvan 2,10 km² water).
In de gemeente liggen naast het gelijknamige dorp Nederweert ook nog de dorpen Ospel, Ospeldijk, Nederweert-Eind en Leveroy. De gemeente Nederweert wordt doorsneden door drie kanalen: de Zuid-Willemsvaart, de Noordervaart en het kanaal Wessem-Nederweert. In het uitgestrekte buitengebied van Nederweert bevindt naast een aantal buurtschappen en gehuchten ook een drietal grote natuurgebieden: het Nationaal Park De Groote Peel, het Weerterbos en het vennengebied Sarsven en De Banen.
Nederweert heette oorspronkelijk Merefelt, hetgeen betekent 'te midden van meren', of later, Weert van den nedersten eynde. Dit laatste is verbasterd tot Nederweert.
Een andere uitleg van 'Mereveld' is dat de benaming afstamt van het Germaanse woord 'mar', wat paard betekent, en het eveneens Germaanse 'vilde', wat veld of plaats betekent. Het Mereveld zou een paardenwisselplaats uit de Romeinse tijd zijn geweest. Dit is vergelijkbaar met de naam van de voormalige Nederweertse buurtschap Rosveld, eveneens met betekenis paardenwisselplaats.
Geschiedenis
Nederweert was oorspronkelijk verbonden aan de schepenbank van Weert. Ergens in de loop van de 14e eeuw werd Nederweert van Weert afgescheiden. In 1419 werd voor het eerst melding gemaakt van een eigen schepenbank en heerlijkheid.
In de middeleeuwen behoorde Nederweert tot het prinsbisdom Luik, een onderdeel van het Heilige Roomse Rijk. De heerlijkheid is in de zestiende eeuw bezit geweest van het graafschap Horn, dat feitelijk een zelfstandig ministaatje was. Nadat de laatste graaf van Horn, Filips van Montmorency, in 1568 werd onthoofd, werd Nederweert weer opgenomen in het prinsbisdom Luik. Inmiddels was dit prinsbisdom onder het gezag gekomen van koning Filips II van Spanje. Ook na de Vrede van Münster in 1648 bleef Nederweert bij het Spaanse rijk. In 1703, tijdens de Spaanse Successieoorlog, werd de heerlijkheid door de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in bezit werd genomen. Bij de vrede van Utrecht in 1713 werd Nederweert toegekend aan de Oostenrijkse Nederlanden.[1] Na de Franse Revolutie werden de Oostenrijkse Nederlanden in 1794 veroverd door de Eerste Franse Republiek. Eén jaar later werd de heerlijkheid Nederweert als bestuurlijke eenheid afgeschaft en vervangen door de gemeente Nederweert. Deze gemeente werd ingedeeld bij het nieuwe Franse departement Nedermaas. Aan het begin van de negentiende eeuw telde de gemeente Nederweert 3688 inwoners.[2] Na de val van de Franse keizer Napoleon Bonaparte werd de gemeente in 1815 ingedeeld bij Limburg, een provincie in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden.
Tijdens de Belgische Revolutie in 1830 koos Nederweert de kant van België. Toch werd de gemeente in 1839, na de erkenning van België door de Nederlandse koning Willem I, ingedeeld bij Nederland.[3] Dit gebeurde onder veel protest van de inwoners. In de 19e eeuw werd om de wateroverlast in het gebied te beteugelen het waterschap Het Land van Weert opgericht.
De gemeente liep oorlogsschade op tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op 21 september 1944 werd het dorp Nederweert bevrijd, maar tot 14 november lag de frontlinie langs de Zuid-Willemsvaart en het kanaal Wessem-Nederweert. De kerk van Ospel werd op 27 september vernietigd door Duitse troepen. Vervolgens werd op 15 november ook de kerk van Leveroy opgeblazen. Pas in de jaren '50 konden beide kerken weer in ere hersteld worden. In de tweede helft van de twintigste eeuw nam de bevolking in snel tempo toe, mede door de bouw van nieuwe woonwijken bij het dorp Nederweert en het gehucht Budschop.
De gemeente Nederweert telt vijf dorpen: Nederweert, Ospel, Ospeldijk, Nederweert-Eind en Leveroy. Daarnaast zijn er een groot aantal buurtschappen en gehuchten. Centraal in de gemeente, westelijk van de Zuid-Willemsvaart, ligt het dorp Nederweert met ongeveer 6800 inwoners. Direct ten noorden van het dorp liggen enkele kleine buurtschappen, waaronder Boeket, Strateris en Bosserstraat. Aan de overzijde van de Zuid-Willemsvaart ligt het gehucht Budschop, dat in de tweede helft van de twintigste eeuw is uitgegroeid tot een woonwijk met 1500 inwoners. Twee kilometer ten noordoosten van Nederweert ligt het naburige dorp Ospel met 4036 inwoners. Dit dorp wordt omringd door enkele buurtschappen, te weten Waatskamp, Kreijel, Klaarstraat, Nieuw- en Winnerstraat, De Nieuwe Hoeven, Horick en Horickheide. Zuidoostelijk van het dorp Nederweert, net ten zuiden van de Noordervaart, ligt het dorp Nederweert-Eind, dat 1300 inwoners telt. Ten zuiden van Nederweert liggen de buurtschappen Schoor en Roeven ingeklemd tussen de Zuid-Willemsvaart, het Kanaal Wessem-Nederweert en de rijksweg A2. In het zuidelijke uiteinde van de gemeente ligt het dorp Leveroy met 900 inwoners.
De gemeente Nederweert grenst aan drie Limburgse gemeenten en drie Brabantse gemeenten. In het zuidwesten vormt de rijksweg A2 de grens met de gemeente Weert. In het zuiden loopt de grens met de gemeente Leudal via de Tungelroyse Beek om het dorp Leveroy heen. Vervolgens loopt de grens met de gemeente Leudal langs het oostelijke buitengebied van Nederweert tot aan de gemeente Peel en Maas. In het noorden grenst de gemeente Nederweert met een kaarsrechte lijn aan de gemeenten Cranendonck, Someren en Asten. Deze lijn vormt tevens de provinciegrens tussen Limburg en Noord-Brabant.
Wateren
Het dorp Nederweert is gelegen aan een driesprong van kanalen: de Zuid-Willemsvaart, de Noordervaart en het kanaal Wessem-Nederweert komen elkaar vlak bij de plaats Nederweert tegen. In 1808 begon men ook nog met de aanleg van een vierde kanaal tussen Lozen en 's-Hertogenbosch. Echter verder dan Beringe is men niet gekomen. Later is het kanaal opgenomen in de Zuid-Willemsvaart. De kanalen zorgden in vroegere tijden voor de afvoer van de turf uit de Peel. Van oudsher (1826) waren deze kanalen de verbinding tussen Maastricht en 's-Hertogenbosch.
Natuurgebieden
Een ven in het Weerterbos
De voor Nederlandse begrippen dunbevolkte gemeente Nederweert biedt veel ruimte aan natuur en landschap. Een aanzienlijk deel van het Nationaal Park De Groote Peel bevindt zich op het grondgebied van de gemeente Nederweert. Dit hoogveengebied bevat een afwisselend landschap van veenmoeras, vennen en heide. Daarnaast bevat de gemeente Nederweert nog twee grote natuurgebieden: het Weerterbos en het vennengebied Sarsven en De Banen. Beide gebieden vallen onder de zogenaamde Habitatrichtlijn, wat wil zeggen dat de habitats van bepaalde planten en dieren in deze gebieden beschermd dienen te worden.
Het Weerterbos ligt in het noordwesten van de gemeente Nederweert en sluit aan op het in Noord-Brabant gelegen bosgebied Hugterheide. Kenmerkend voor het gebied zijn de vele rabatten: een stelsel van greppels die in het verleden voor de bosbouw zijn aangelegd. Sinds 1969 koopt stichting Het Limburgs Landschap terrein aan in het Weerterbos. In 2008 heeft deze stichting hier een oppervlak van 615 hectare in beheer. Centraal in het Weerterbos is een uitkijktoren geplaatst, waarmee de in het gebied uitgezette edelherten kunnen worden geobserveerd.
Het Sarsven en de Banen is een vennengebied nabij het dorp Nederweert-Eind. Het Limburgs Landschap heeft hier 173 hectare in beheer. Het gebied bevat drie vennen: het Sarsven, De Banen en de Schoorkuilen, met daarnaast verlandingszones, bossen en graslanden.

Nederweert-Eind (Limburgs: D'Indj) is een kleine kern, onderdeel van de gemeente Nederweert in de Nederlandse provincie Limburg.
In het dorp bevinden zich een bakkerij, twee cafés, een kerk, een boerderijwinkel, een mini-camping, een manege en een openluchtmuseum. In totaal wonen er circa 1600 mensen in Nederweert-Eind.

Het Sarsven en De Banen is een natuurgebied in de Nederlandse provincie Limburg, gelegen in de gemeente Nederweert ten zuidoosten van het dorp Nederweert-Eind.

Het Sarsven en De Banen beslaat een oppervlakte van 173 hectare en is eigendom van de stichting Het Limburgs Landschap.

Sarsven en de Banen behoort tot de zeldzame ecologische categorie van "zwakgebufferde wateren". Dat heeft te maken met zowel de deels lemige ondergrond en invloed van de aanwezige beekloop Einderbeek. Men benoemt de vennen Sarsven, Banen, Schoorkuilen en andere ook wel als onderdelen van de keten van 'Peelvennen' met aparte eigenschappen qua waterhuishouding, bodem en flora.

Sterk verschillende vennen
Het gebied bevat drie vennen: het Sarsven, De Banen en de Schoorkuilen, met daarnaast verlandingszones, bossen en graslanden.

Het ven De Banen bevat dankzij een restauratie in 1992, waarbij de bodem werd opgeschoond, weer een natuurlijke, voedselarme waterhuishouding. Daardoor kreeg het weer een open karakter en werd opnieuw geschikt voor soorten van het oeverkruidverbond, zoals de zeer zeldzame drijvende waterweegbree. Enkele andere bijzondere soorten in dit gebied zijn moerashertshooi, zonnedauw en, op diverse plekken in de uitgestrekte wilgenstruwelen, Gagel.

Noordelijk van de Banen werd enkele jaren geleden een met moerasbos dichtgegroeid ven hersteld met de naam het hoefijzer.

Het Sarsven is echter nog een voedselrijk ven met veel mattenbies en brede rietkragen.

De Schoorkuilen zijn een deels gerealiseerd, deels in aanleg verkerend natuurontwikkelingsproject dat door rijkswaterstaat wordt uitgevoerd om redenen van natuurcompensatie. Daarbij wordt een vennengebied hersteld dat bij aanleg van het Kanaal Wessem-Nederweert (gereedgekomen in 1929) met vrijkomende grond werd gedempt. Het Schoorkuilenproject betreft gronden aan weerszijden van het kanaal: aan de westzijde langs de Schoordijk, aan de oostzijde langs de Kwegt.

Aangrenzend natuurgebied
Er is een aantal natuurrijke laagten die door ligging en waterhuishouding nauw met het Sarsven en de Banen verbonden zijn, maar geen deel van het natuurgebied uitmaken. Dat zijn in de eerste plaats het Vlakwater, een uitgestrekte grazige laagte ten zuiden van de Banendijk, verder de Leemkuilen direct ten zuiden van de kern Nederweert-Eind en oostelijk van die kern, in het dal van de Rietbeek de Braakpeel.

Fauna
Bij het ven is een vogelkijkhut gevestigd, te bereiken via het pad langs de Rietbeek. Bijzondere vogelsoorten zijn onder (veel) meer de visarend, de grote zilverreiger en de geoorde fuut.[1] Bovendien maakt dit gebied deel uit van het Europese natuurnetwerk Natura 2000.

Zoogdieren voor wie dit natuurgebied van belang is zijn bijvoorbeeld de das, die overigens in het gebied aan de zuidzijde van de Noordervaart relatief talrijk is, en het wild zwijn, ondanks het gegeven dat de soort officieel niet in deze omgeving wordt getolereerd.